Φωτογραφία: Shawn Day on Unsplash
Ηνόσος Αλτσχάιμερ είναι σχεδόν διπλάσια σε συχνότητα στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, ωστόσο ο ανδρικός εγκέφαλος γερνά γρηγορότερα από τον γυναικείο.
Η μελέτη επιδίωξε να διαπιστώσει αν οι διαφορές μεταξύ των φύλων στη φυσιολογική γήρανση του εγκεφάλου μπορούν να εξηγήσουν γιατί οι γυναίκες διαγιγνώσκονται συχνότερα με Αλτσχάιμερ.
Ο εγκέφαλος των ανδρών φαίνεται να συρρικνώνεται ταχύτερα σε σχέση με των γυναικών - ωστόσο η νόσος Αλτσχάιμερ εξακολουθεί να πλήττει πολύ συχνότερα τις γυναίκες, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι το 2021 υπήρχαν 57 εκατομμύρια άνθρωποι με άνοια παγκοσμίως, με σχεδόν 10 εκατομμύρια νέα περιστατικά κάθε χρόνο.
Ωστόσο, η διαφορά μεταξύ των φύλων είναι εντυπωσιακή: η νόσος Αλτσχάιμερ είναι σχεδόν διπλάσια σε συχνότητα στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Στην ηλικία των 45 ετών, ο κίνδυνος για μια γυναίκα να εμφανίσει τη νόσο στη διάρκεια της ζωής της είναι ένας στους πέντε, ενώ για έναν άνδρα είναι ένας στους δέκα.
Για χρόνια, οι επιστήμονες αναρωτιούνταν αν αυτή η ανισότητα θα μπορούσε να εξηγηθεί από διαφορές στον τρόπο που γερνά ο εγκέφαλος των δύο φύλων. Όμως νέα μελέτη, δημοσιευμένη στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences, δείχνει ότι αυτό πιθανότατα δεν ισχύει.
Τι έδειξε η έρευνα
Αναλύοντας περισσότερες από 12.000 εγκεφαλικές απεικονίσεις σχεδόν 5.000 υγιών ατόμων ηλικίας 17 έως 95 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο εγκέφαλος των ανδρών εμφανίζει εντονότερη φθορά με την πάροδο του χρόνου σε αρκετές περιοχές – μεταξύ αυτών, ζώνες που σχετίζονται με τη μνήμη, την κίνηση και την οπτική επεξεργασία.
Για παράδειγμα, ο μετακεντρικός φλοιός, που επεξεργάζεται αισθήσεις όπως η αφή, ο πόνος και η θέση του σώματος, μειωνόταν κατά 2% ετησίως στους άνδρες - σχεδόν διπλάσιο ποσοστό από το 1,2% που καταγράφηκε στις γυναίκες.
Αντίθετα, οι γυναίκες εμφάνισαν πιο έντονη διεύρυνση των κοιλιών του εγκεφάλου (των χώρων που περιέχουν εγκεφαλονωτιαίο υγρό), ένδειξη γήρανσης, αλλά συνολικά μικρότερη απώλεια δομικού ιστού.
Οι άνδρες παρουσίασαν επίσης μεγαλύτερη λέπτυνση του εγκεφαλικού φλοιού – ιδιαίτερα σε περιοχές όπως ο παραϊπποκάμπειος και ο ατρακτοειδής λοβός – καθώς και ταχύτερη φθορά σε υποφλοιώδεις δομές όπως το ραβδωτό σώμα και ο κερκοφόρος πυρήνας, που παίζουν κρίσιμο ρόλο στην κινητική λειτουργία.
Γιατί οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο από το Αλτσχάιμερ;
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι διαφορές στη φθορά του εγκεφάλου λόγω ηλικίας δύσκολα μπορούν να εξηγήσουν γιατί οι γυναίκες διαγιγνώσκονται συχνότερα με Αλτσχάιμερ.
Οι επιστήμονες αποδίδουν τη μεγαλύτερη ευαλωτότητα των γυναικών σε έναν σύνθετο συνδυασμό παραγόντων: ορμονικές αλλαγές μετά την εμμηνόπαυση, διαφορές στη λειτουργία του ανοσοποιητικού και του αγγειακού συστήματος, γενετικούς παράγοντες όπως το γονίδιο APOE ε4, αλλά και το γεγονός ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο.
Το 2021, το προσδόκιμο ζωής των γυναικών ήταν 73,8 έτη, έναντι 68,4 των ανδρών – πράγμα που σημαίνει ότι περισσότερες γυναίκες φτάνουν σε ηλικίες όπου ο κίνδυνος Αλτσχάιμερ είναι υψηλότερος.
Οι βιολογικοί λόγοι για τους οποίους οι γυναίκες παραμένουν πιο ευάλωτες δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί – αλλά φαίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι η απάντηση δεν θα βρεθεί μόνο μέσα από τις δομικές απεικονίσεις του εγκεφάλου.