Κατερίνα Τζημοπούλου
Ιστορίες 21 γραμμαρίων
Μικροδιηγήματα
Φεβρουάριος 2025
isbn: 978-618-5643-66-9
σελίδες: 48 τιμή: 11,50
Εκδόσεις Άνω Τελεία
Βιογραφικό
Η Κατερίνα Τζημοπούλου (Θεσσαλονίκη, 1979) ζει στο Κρυονέρι Καβάλας. Εργάζεται ως δασκάλα στη δημόσια εκπαίδευση.
1. Η συγγραφή μικροδιηγήματος απαιτεί οικονομία λόγου αλλά και συναισθηματική πληρότητα. Υπάρχει κάποιο προσωπικό φίλτρο που χρησιμοποιείτε για να αποφασίσετε ποια λέξη αξίζει να μείνει και ποια πρέπει να κοπεί;
Όταν ολοκληρώνω ένα κείμενο, το ξαναδιαβάζω σα να μην το έγραψα εγώ σε μια προσπάθεια να αποστασιοποιηθώ από τις λέξεις που διάλεξα στην αρχή. Αφού έχω καταλήξει πού θα ήθελα να εστιάσω, επιλέγω όσες νιώθω ότι αποκαλύπτουν περισσότερα από όσα έχει πραγματικά ανάγκη ο αναγνώστης, τις ευχαριστώ και τις διαγράφω. Η αγαπημένη μου διαδικασία είναι να διαβάζω, μετά, την κάθε πρόταση ξεχωριστά και να σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να τη γράψω πιο όμορφα με ακόμα λιγότερες λέξεις. Ξέρω ότι το κείμενο έφτασε στην τελική του μορφή, όταν νιώθω ανάλαφρη και δε με ενοχλεί καμία στη θέση που βρέθηκε.
2. Πολλοί συγγραφείς περιγράφουν τη διαδικασία τους είτε ως αποκάλυψη είτε ως κατασκευή. Για εσάς, ένα κείμενο γεννιέται σαν εικόνα που πρέπει να αποτυπωθεί ή σαν ένα παζλ που χτίζεται λέξη-λέξη;
Συνήθως ξεκινάει σαν σύντομη σκηνή από ταινία, τις πιο πολλές φορές ελαφρώς αδιάφορη. Μέχρι να καθίσω να γράψω, παίζει πολλές φορές στο μυαλό μου και κάθε φορά εξελίσσεται διαφορετικά. Στο τέλος, διαλέγω την πιο ενδιαφέρουσα για μένα εκδοχή. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι ξεκινάει περισσότερο σαν παιχνίδι. Όταν αρχίζω το γράψιμο, σηματοδοτείται η κατασκευή. Όχι σπάνια, βιώνω και το στοιχείο της αποκάλυψης, όταν με οδηγούν οι λέξεις την ώρα που γράφω και προκύπτει κάτι που δεν το είχα σκεφτεί. Κι είναι πολύ ωραίο, όταν μου συμβαίνει αυτό.
3. Συχνά λέγεται ότι η τέχνη της συγγραφής είναι η τέχνη της μνήμης. Συμφωνείτε; Και αν ναι, τι ρόλο παίζει η λήθη σε αυτό το παιχνίδι;
Από ένστικτο θα συμφωνήσω, γιατί νιώθω ότι είναι πολλά αυτά που δε γνωρίζω για τη σύνδεση της συγγραφής με τη μνήμη και ειδικά με τη συλλογική μνήμη. Με αφορμή την ερώτηση σκέφτομαι ότι το αποτέλεσμα της κάθε δημιουργίας συνδέεται με αυτό που οι συγγραφείς θεωρούν αξιόλογο να καταγράψουν κι ελπίζουν να παραμείνει στη μνήμη όσων το διαβάσουν. Η λήθη νιώθω ότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μνήμη, είτε ως τρόπος διαχείρισης είτε ως μέσο αξιολόγησής της. Το τι θα ξεχαστεί μοιάζει σαν συνειδητή ή ασυνείδητη επιλογή, που διαμορφώνει τα βιώματα και τα συναισθήματα και τελικά το τι μοιραζόμαστε μέσω της συγγραφής.
4. Υπάρχει κάποιο συναίσθημα που δεν μπορείτε ή δεν θέλετε να αποτυπώσετε γραπτώς; Κάτι που σας διαφεύγει ή που αποφεύγετε;
Δε νομίζω ότι αποφεύγω κάποιο συναίσθημα, δεν το κάνω συνειδητά τουλάχιστον. Κάθε φορά που προκύπτει η ανάγκη να εκφράσω κάτι, νιώθω στην αρχή την αγωνία να βρω τις κατάλληλες λέξεις και μετά έρχεται η ικανοποίηση ότι το αποτύπωσα με τον καλύτερο τρόπο που μπορούσα. Τα θετικά συναισθήματα έχουν το χάρισμα να παρασέρνουν- αν καταφέρω να μεταφέρω αυτή την αίσθηση στο χαρτί, νιώθω τυχερή και χαρούμενη που τη μοιράζομαι. Ίσως προκύπτει πιο συχνά να ασχοληθώ με δύστροπα συναισθήματα, ενδεχομένως επειδή είναι πιο απαιτητικά στη διαχείριση κι η γραφή με βοηθά να τα βάλω σε τάξη. Θα ήθελα να ισχύει ότι έχω συμφιλιωθεί με όλες τις αποχρώσεις των συναισθημάτων. Όταν έρθει εκείνη η στιγμή που θα δυσκολευτώ να εκφράσω κάτι, ίσως τότε καταλάβω ποιο συναίσθημα απέφευγα ή με απέφευγε.
5. Αν μπορούσατε να διαλέξετε έναν αναγνώστη από το μέλλον, κάποιον που θα διάβαζε τα έργα σας μετά από 100 χρόνια, τι θα θέλατε να νιώσει όταν συναντήσει τις ιστορίες σας;
Με τον απλό συλλογισμό ότι ο φόβος του θανάτου και η δυσκολία της διαχείρισης της απώλειας θα ισχύει πάντα, θα ήθελα ο μελλοντικός αναγνώστης να νιώσει ό,τι και κάποιος που θα το διαβάσει τώρα. Θα ήθελα οι ιστορίες μου να σταθούν αφορμή να κρατήσει για τους φόβους του ένα τραπέζι, σε μιαν ακρούλα, στο γλέντι που θα στήσει προς τιμήν της ζωής. Ας είναι παρόντες- κοντινοί μας είναι- αλλά ας φροντίσει να μη χαλάσουν τη γιορτή του.
6. Οι ιστορίες σας μοιάζουν να αιχμαλωτίζουν στιγμές που, αν δεν καταγράφονταν, ίσως χάνονταν για πάντα—σαν ψίθυροι που διαφορετικά θα διαλύονταν στον αέρα. Θεωρείτε τη γραφή σας μια μορφή διάσωσης, έναν τρόπο να δώσετε διάρκεια στο εφήμερο;
Είναι πολύ όμορφο αυτό που λέτε για τις ιστορίες και με συγκινεί βαθιά. Δεν έχω την ψευδαίσθηση ότι έχω κάτι πρωτότυπο να πω κι αυτό που προσπαθώ είναι να μοιραστώ όσα σκέφτομαι και νιώθω με τον καλύτερο τρόπο που μπορώ. Αν θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής, λοιπόν, θα έλεγα ότι η γραφή δίνει νόημα στη δική μου εφήμερη διάρκεια.
7. Υπάρχει μια αίσθηση αλληλεπίδρασης ανάμεσα στους ζωντανούς και στους απόντες στις ιστορίες σας—σαν οι νεκροί να συνεχίζουν να συνομιλούν μαζί μας μέσα από τις σιωπές, τα αντικείμενα, τις μνήμες. Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι "φεύγουν" ποτέ πραγματικά;
Είναι μεγάλη αλήθεια αυτό που λέτε, ποτέ δε σταματάμε να μιλάμε με τους αγαπημένους μας. Ποτέ δε σταματάμε να μοιραζόμαστε μαζί τους χαρές και λύπες κι εκείνοι μοιάζει να απαντούν μες στην ψυχή μας. Η φυσική απουσία προκαλεί πόνο και παράπονο στην αρχή, αλλά η αγάπη έχει τον δικό της τρόπο να κρατάει όσους έφυγαν κοντά μας.
8. Οι τίτλοι στα κείμενά σας λειτουργούν σχεδόν σαν μικρά αινίγματα, σαν ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωσης που αλλάζει μόλις κάποιος προχωρήσει στην ιστορία. Πώς επιλέγετε τους τίτλους σας; Τους σκέφτεστε πρώτους ή έρχονται στο τέλος, σαν επισφράγισμα της αφήγησης;
Νιώθω τον τίτλο ως ζωτικό κομμάτι της ιστορίας κι η αλήθεια είναι ότι τον σκέφτομαι πάντα στο τέλος. Μου αρέσει η σκέψη ότι κρύβεται μέσα στην κάθε ιστορία, σαν σπόρος που ανθίζει μετά την ανάγνωση.
9. Υπάρχουν σημεία στα διηγήματά σας που δίνουν την αίσθηση πως οι ήρωες δεν είναι μόνο άνθρωποι, αλλά και σύμβολα—ο κυρ-Αστέρης δεν είναι απλά ένας ηλικιωμένος άνδρας, είναι η ίδια η ερώτηση για το πώς αντέχει κανείς τον πόνο. Γράφετε με τη σκέψη ότι οι χαρακτήρες σας κρύβουν νοήματα πέρα από το προφανές;
Όποια εντύπωση και να δίνουμε οι άνθρωποι στην πραγματική ζωή, ποτέ δεν είμαστε κάτι απλό- αυτό νομίζω έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου, όταν γράφω. Αν καταφέρνω, όπως λέτε, να αποτυπώνω αυτή την πολυπλοκότητα στους ήρωες που μου λένε την ιστορία τους, τότε χαίρομαι που δεν έμεινα στην πρώτη εντύπωση και τους γνώρισα πιο βαθιά.
10. Το βιβλίο σας μοιάζει να παίζει με την ιδέα ότι κάθε ιστορία είναι στην πραγματικότητα ένα είδος αποχαιρετισμού—όχι πάντα στον θάνατο, αλλά και σε στιγμές, σε ανθρώπους, σε εκδοχές του εαυτού μας. Αν οι "Ιστορίες Είκοσι Ενός Γραμμαρίων" ήταν ένας αποχαιρετισμός, σε τι ή σε ποιον θα λέγατε "αντίο";
Η κάθε ιστορία προέκυψε από συναισθήματα ή σκέψεις που αναδύθηκαν σε μια περίοδο διαχείρισης πένθους, αλλά καμιά δε δημιουργήθηκε με σκοπό να απευθύνω αποχαιρετισμό στον άνθρωπο που έχασα. Μεσολαβεί η αποδοχή κι η συμφιλίωση με την απώλεια ως κομμάτι του εαυτού μου. Αν η συλλογή ήταν ένας αποχαιρετισμός, λοιπόν, θα ήταν στο μούδιασμα που μου είχε φέρει ο συγκεκριμένος αποχωρισμός, στην αίσθηση εκείνη ότι πάγωσε ο κόσμος και δε βγάζει τίποτα νόημα. Με αναπαύει περισσότερο η σκέψη ότι η συλλογή είναι ένας χαιρετισμός στη ζωή, σε όσα μου έχει προσφέρει και σε όσα πρόκειται να μου χαρίσει.
Η άποψή μου, με λίγα λόγια, για το βιβλίο :
Διάβασα αυτό το βιβλίο τον Φεβρουάριο κι όμως, οι ιστορίες του μένουν ακόμη ζωντανές μέσα μου — σπάνιο προνόμιο για τόσο σύντομα κείμενα. Σε μόλις 45 σελίδες και 22 μικρά διηγήματα, η Κατερίνα Τζημοπούλου κατορθώνει να μεταδώσει 21 τόνους συναισθηματικού βάρους. Με θεματολογία που αγγίζει την απώλεια, τη μνήμη και τις μικρές ανατροπές της καθημερινότητας, οι ιστορίες λειτουργούν σχεδόν σαν ψίθυροι από αγαπημένα πρόσωπα που λείπουν. Δεν κουράστηκα στιγμή — κάθε ιστορία είναι πυκνή, ευαίσθητη και αληθινή. Αν αναζητάς συγκίνηση ή μια μυστική επικοινωνία με όσα (ή όσους) έχεις χάσει, εδώ θα τα βρεις.
συνέντευξη στην Εύη Γκάλαβου
Πηγή: Συντακτική ομάδα PtolemaidaNews.gr