- Ανάλυση του Politico 

Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Η πτώση του Χαλεπίου έχει να κάνει πολύ με τους γεωπολιτικούς ελιγμούς του Τούρκου ηγέτη – ιδιαίτερα τον εκνευρισμό του με τον Assad, επειδή αρνείται εδώ και χρόνια μια προσφορά συμφιλίωσης.

Καθώς οι δυνάμεις του Σύρου δικτάτορα Bashar Assad εγκατέλειψαν πανικόβλητες το Χαλέπι ενόψει μιας μακροχρόνια σχεδιασμένης και απρόβλεπτης επίθεσης από μια συμμαχία ισλαμιστών πολιτοφυλακών στα βορειοδυτικά της χώρας, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Abbas Araghchi έμεινε κεραυνοβολημένος, ζητώντας εξηγήσεις.

Η πτώση της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας στη συμμαχία υπό την ηγεσία της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) – μια συμμαχία ισλαμιστών που αποσχίστηκε από την Αλ Κάιντα – δεν είναι απλώς μια ταπείνωση για τον Assad, αλλα και των συμμάχων του Ιράν και – σε κάποιο βαθμό – της Ρωσίας.

Το 2016, οι σιιτικές πολιτοφυλακές υπό την ηγεσία του Ιράν – με τη βοήθεια μιας εκστρατείας βομβαρδισμων από τη Ρωσία – είχαν βοηθήσει τον Σύρο ηγετη να αρπάξει το Χαλέπι από τους αντάρτες που είχαν ελέγξει περίπου τη μισή πόλη για τέσσερα χρόνια. Μετά από αυτό, υποτίθεται ότι θα παρέμενε εκ του ασφαλούς στα χέρια του Assad. Όμως την περασμένη εβδομάδα, χρειάστηκαν 72 ώρες για να καταληφθεί το Χαλέπι, αναζωπυρώνοντας τον μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο στη Συρία που πυροδοτήθηκε αρχικά από τη βάναυση καταστολή των διαδηλώσεων από τον Assad.

Κατά την άφιξή του στη Δαμασκό για επείγουσες συνομιλίες, ο Araghchi πρόσφερε την πιο έντονη εξήγηση – ανάθεμα που μπορούσε να σκεφτεί – ήταν όλα μια «συνωμοσία του ισραηλινού καθεστώτος για την αποσταθεροποίηση της περιοχής». Όμως, ενώ είναι βολικό για την Τεχεράνη να κατηγορεί τους Σιωνιστές – οι ισραηλινοί πύραυλοι και οι αεροπορικές επιδρομές μπορεί να βοήθησαν οριακά τους αντάρτες – η πτώση του Χαλεπίου δεν έχει καμία σχέση με τις φιλοδοξίες του Ισραηλινού πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu «να αναδιαμορφώσει τη Μέση Ανατολή» αλλά πολύ περισσότερο με την κατασταση των ενόπλων δυνάμεων του Assad.

Έχει επίσης να κάνει πολύ με τους γεωπολιτικούς ελιγμούς του Τούρκου προέδρου Recep Tayyip Erdogan και την αποφασιστικότητά του να περιορίσει οποιεσδήποτε πραγματικές ή φανταστικές απειλές από τους Κούρδους της Συρίας, που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ, καθώς και με τον εκνευρισμό του με τον Assad που αρνήθηκε μια προσφορά συμφιλίωσης που υπάρχει στο τραπεζι εδώ και χρόνια.

Τι ακριβώς συνέβη λοιπόν; Το Χαλέπι έπεσε τόσο εύκολα εξαιτίας της αποδιοργάνωσης των δυνάμεων του Assad. Αποδείχτηκαν εξίσου αποθαρρυμένες, αδύναμες και χωρίς κίνητρα, με τις αφγανικές δυνάμεις τις οποίες οι ΗΠΑ ξόδεψαν χρόνια και χρήματα εκπαιδεύοντας, μόνο και μόνο για να αποτύχουν να δώσουν πραγματική μάχη κατά των Ταλιμπάν. «Ο Συριακός Αραβικός Στρατός είναι ένα άδειο κέλυφος, πολύ πιο αδύναμο από ό,τι δείχνουν οι υποτιθέμενοι αριθμοί και τα όπλα του», δήλωσε ο πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ Alberto M. Fernandez. «Η Συρία είναι ένα οικονομικό ερείπιο. Οι αξιωματικοί συμπληρώνουν τους πενιχρούς μισθούς τους με δωροδοκίες από στρατιώτες που ζητούν να πάρουν παρατεταμένη άδεια και να εργαστούν σε άλλες δουλειές. Μερικές μονάδες φαίνεται να διαλύθηκαν και να τράπηκαν σε φυγή αφού έχασαν τους αξιωματικούς τους», συμπλήρωσε.

Η Τεχεράνη, φυσικά, δεν επιθυμεί να διαφημίσει την αδυναμία ενός ακόμη συμμάχου της μετά τον γρήγορο αποκεφαλισμό του μαχητικού κινήματος της Χεζμπολάχ του Λιβάνου από το Ισραήλ – του πιο σημαντικού περιφερειακού εταίρου του Ιράν. Αλλά ούτε και να εκθέσει τον πραγματικο λόγο πίσω από ό,τι εκτυλίσσεται στη βόρεια Συρία, καθώς πιθανότατα θα χρειαστεί να καταλήξει σε κάποιο είδος συμφωνίας με τον πονηρό Erdogan, για να διασφαλίσει ότι η επίθεση που απειλεί τώρα τη Χάμα, 90 μίλια νότια του Χαλεπίου, σταματά εκεί.

Καθώς έχουν αποδυναμωθεί από το Ισραήλ, ούτε το Ιράν ούτε η Χεζμπολάχ είναι σε θέση να προσφέρουν στον Assad το είδος του ανθρώπινου δυναμικού και τη στρατιωτική δύναμη που χρειάστηκε προκειμένου να ανατρέψουν το ρεύμα του συριακού εμφυλίου πολέμου το 2015. Σύμφωνα με λιβανικές πηγές, η Χεζμπολάχ δεν σκοπεύει να στείλει αποσπάσματα για να ενταχθούν στους εκατοντάδες Ιρακινούς μαχητές που υποστηρίζονται από το Ιράν και πέρασαν στη Συρία αυτή την εβδομάδα για να ενισχύσουν τον στρατό του Assad.

Ο Erdogan, από την πλευρά του, προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από ό,τι εκτυλίσσεται πέρα ​​από τα σύνορα, παρουσιάζοντας τον εαυτό του σαν θεατή που θρηνεί για τις εξελίξεις πέρα ​​από τον έλεγχό του. «Παρακολουθούμε τα γεγονότα πολύ στενά», είπε πρόσφατα. «Εδώ και πολύ καιρό, προειδοποιούσαμε ότι η σπείρα βίας στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τη Συρία. Τα πρόσφατα γεγονότα επιβεβαίωσαν ότι η Τουρκία είχε δίκιο».

Όμως λίγοι παρατηρητές πιστεύουν ότι η επίθεση θα μπορούσε να είχε προχωρήσει χωρίς τη γνώση και την έγκριση της Άγκυρας. Σύμφωνα με τον Hadi al-Bahra, επικεφαλής μιας ομάδας συριακής αντιπολίτευσης που αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα, οι προετοιμασίες για μια επίθεση στο Χαλέπι είχαν ξεκινήσει από πέρυσι – προετοιμασίες στις οποιες συμμετείχαν η HTS, καθώς και περισσότερες από δώδεκα πολιτοφυλακές στον υποστηριζόμενο από την Τουρκία Συριακό Εθνικό Στρατό, ο οποίος στοχεύει σε μεγάλο βαθμό τους Κούρδους της Συρίας.

Θα ήταν λοιπόν πέραν λογικής να δεχτεί κανείς οτι οι Τούρκοι αξιωματούχοι δεν ενημερώθηκαν για αυτόν τον σχεδιασμό. Σύμφωνα με μια ενημέρωση που κυκλοφόρησε από το Soufan Center, μια ερευνητική ομάδα που ιδρύθηκε από πρώην αξιωματικούς και διπλωμάτες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, «η επίθεση στο Χαλέπι καθυστέρησε όταν η Τουρκία επενέβη, αλλάζοντας το χρονοδιάγραμμα».

Συνολικά, η πρώτη γραμμή του εμφυλίου πολέμου της Συρίας είναι στάσιμη από το 2020, αν και υπήρξαν σφοδρές επεισοδιακές συγκρούσεις. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ο Assad ελέγχει μεγάλο μέρος της χώρας και τις μεγαλύτερες πόλεις της, ενώ μια ανεκτή από την Τουρκία συμμαχία ισλαμιστών ανταρτών υπό την ηγεσία της HTS έχει παραμείνει στριμωγμένη σε έναν θύλακα στο Idlib και σε τμήματα εδαφών δυτικά του Χαλεπίου – ενώ τουρκικά στρατεύματα και πολιτοφυλακές επιβλέπουν μια λωρίδα αυτού που κάποτε ήταν κουρδικό έδαφος κατά μήκος των συνόρων βόρεια του Χαλεπίου. Στα βορειοανατολικά της Συρίας, οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) που κυριαρχούνται από Κούρδους – σύμμαχο των ΗΠΑ ενάντια στο τζιχαντιστικό Ισλαμικό Κράτος – έχουν αφεθεί σε μεγάλο βαθμό στην τύχη τους.

Η επίθεση έχει αλλάξει δραματικά όλα αυτά, αλλά οι συνέπειες είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Ο Erdogan κρατά τώρα στα χέρια του πολλά από τα νήματα, αλλά το αν του γλιστρήσουν είναι άλλο θέμα. Σίγουρα δεν θέλει τα πράγματα να ξεφύγουν από τον έλεγχο και ο Assad να πέσει, αλλά αυτό μπορεί εν μέρει να εξαρτάται από το αν η HTS θα τηρήσει το σενάριο, θα εδραιωθεί στο Χαλέπι και θα επικεντρωθεί στη δημιουργία μιας κυβέρνησης ισλαμιστικού τύπου εκεί, όπως και στην Idlib. Αν επιτεθεί και προωθηθεί νότια της Χάμα, κάτι πολύ πιθανό (επειδή η άμυνα του Assad καταρρέει), τότε ο Erdogan μπορεί να βρει ότι πυροδότησε περισσότερα από όσα είχε προβλέψει.

Ο Τούρκος ηγέτης πίεζε ασφυκτικά τον Assad να συμφωνήσει σε συμφιλίωση τους τελευταίους μήνες, αλλά ο Σύρος ηγέτης αγνόησε την προσφορά, επιμένοντας ότι πρέπει πρώτα να αποσύρει η Τουρκία χιλιάδες στρατεύματα και τις πολιτοφυλακές που υποστηρίζει από το συριακό έδαφος. Έτσι, ορισμένοι παρατηρητές βλέπουν την επίθεση ως μέρος της προσπάθειας της Άγκυρας να πιέσει τον Assad να ομαλοποιήσει τις σχέσεις και να διαπραγματευτεί μια πολιτική λύση στον εμφύλιο πόλεμο – κάτι που θα έδινε στον Erdogan την ευκαιρία να επαναπατρίσει 4,7 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που ζουν στην Τουρκία.

Η συμφιλίωση πιθανότατα θα είχε σημαντικό κόστος για τους Κούρδους και θα συνεπαγόταν τον περιορισμό της ημι-αυτονομίας τους στα βορειοανατολικά. Η Τουρκία και οι συνεργαζόμενες με αυτην πολιτοφυλακές επεκτείνουν ήδη τον έλεγχό τους σε πόλεις και χωριά που ελέγχονται από τους Κούρδους δίπλα στα σύνορα. Το Σαββατοκύριακο, ο Συριακός Εθνικός Στρατός που υποστηρίζεται από την Τουρκία κατέλαβε το κουρδικό προπύργιο Ταλ Ριφάατ, μαζί με άλλες πόλεις και χωριά ανατολικά του Χαλεπίου.

Που φέρνει λοιπόν όλο αυτό τη Ρωσία; Όπως και οι άλλοι βασικοί σύμμαχοι του Assad, Ιράν και Χεζμπολάχ, η Μόσχα επικεντρώνεται σε άλλες προτεραιότητες – συγκεκριμένα στην Ουκρανία. Μέχρι στιγμής, τα ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη έχουν πραγματοποιήσει περιορισμένους μόνο βομβαρδισμούς για να υποστηρίξουν τις δυνάμεις του Assad, προσθέτοντας στις εικασίες ότι το Κρεμλίνο γνώριζε για την επερχόμενη επίθεση και δεν είναι δυσαρεστημένο βλέποντας την πίεση που ασκείται στον Assad.

Η Μόσχα πιέζει επίσης τον Assad να συμφιλιωθεί με τον Erdogan και να διερευνήσει πολιτικές λύσεις για τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου, που θα άνοιγαν τη Συρία στο επικερδές εμπόριο για τις ρωσικές επιχειρήσεις και προφανώς θα διασφάλιζαν ότι δεν υπάρχουν κίνδυνοι για τις στρατηγικές αεροπορικές και ναυτικές βάσεις της στη Συρία. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το Κρεμλίνο προσπάθησε επανειλημμένα να κανονίσει συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο μεταξύ των ηγετών της Συρίας και της Τουρκίας, χωρίς αποτέλεσμα.

Όμως αυτή η προσπάθεια μπορεί τώρα να καρποφορήσει. Παρά τις συζητήσεις για μια ισραηλινή συνωμοσία, ο Araghchi πήγε γρήγορα στην Άγκυρα αυτή την εβδομάδα για να συναντήσει τον Τούρκο ομόλογό του, Hakan Fidan. Το ζευγάρι συμφώνησε ότι η Τουρκία, το Ιράν και η Ρωσία θα πρέπει να συγκαλέσουν μια νέα τριμερή συνάντηση για την αντιμετώπιση της σύγκρουσης. «Αποφασίσαμε να διεξαγάγουμε στενότερες διαβουλεύσεις και διάλογο, και με την ευχή του Θεού, θα συνεργαστούμε για να βελτιώσουμε περαιτέρω την κατάσταση προς την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή μας», είπε ο Araghchi.

Ο Fidan, εν τω μεταξύ, κατηγόρησε εμφαντικά την έξαρση στην άρνηση της Δαμασκού να συνομιλήσει με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης. «Οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν για άλλη μια φορά ότι η Δαμασκός πρέπει να συμφιλιωθεί με τον δικό της λαό και τη νόμιμη αντιπολίτευση», είπε. Αυτό που δεν ειπώθηκε ηταν η σημασία της συμφιλίωσης με τον Erdogan.

Πηγή: Politico

Πηγή: https://www.zougla.gr